Chủ tịch Hồ Chí Minh là người đầu tiên đưa tư tưởng hợp tác xã vào Việt Nam. Ngay từ khi còn đang bôn ba tìm đường cứu nước, Người đã quan tâm đến hình thức kinh tế hợp tác, hợp tác xã (HTX). Năm 1927, trong Tác phẩm Đường Cách mệnh, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã giành một chương viết về hợp tác xã. Với lời lẽ trong sáng, giản dị, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu rõ mục đích, ý nghĩa của việc hợp tác trong nhiều lĩnh vực, chỉ ra các hình thức, biện pháp tổ chức thực hiện. Cho đến nay, những tư tưởng của Người về hợp tác xã vẫn còn giữ nguyên giá trị. Ngay sau khi nước ta mới giành được độc lập, Bác Hồ đã quan tâm chỉ đạo phát triển kinh tế hợp tác, hợp tác xã.

Bác Hồ về thăm và nói chuyện với xã viên HTX Lai Sơn

Ngày 11 tháng 4 năm 1946 Bác viết thư gửi điền chủ nông gia Việt Nam kêu gọi tham gia hợp tác xã nông nghiệp. Trong thư Bác Hồ đã viết: “Việt Nam là một nước sống về nông nghiệp, nền kinh tế lấy canh nông làm gốc... nông dân giàu thì nước ta giàu, nông nghiệp ta thịnh thì nước ta thịnh”. Sau lời kêu gọi của Người, hàng loạt cơ sở kinh tế hợp tác (lúc đó gọi là tổ đổi công, tổ vần công) được hình thành và các hợp tác xã phát triển mạnh mẽ vào những năm 50- 60 của thế kỷ XX.

Sau 19 năm, cũng vào ngày này 11 tháng 4 năm 1964, Bác Hồ gửi thư cho Đại hội hợp tác xã và đội - sản xuất nông nghiệp tiên tiến miền núi và trung du, khen ngợi những hợp tác xã điển hình tiên tiến, nhưng Bác vẫn yêu cầu các cấp, các ngành quan tâm chỉ đạo các hợp tác xã nông nghiệp phát triển.... Trong suốt quá trình hình thành và phát triển của kinh tế hợp tác, hợp tác xã, mặc dù trong bộn bề công việc, Bác Hồ luôn luôn quan tâm theo dõi, động viên kịp thời những hợp tác xã điển hình tiên tiến; đồng thời uốn nắn những hợp tác xã còn thiếu sót, lệch lạc.

Ngay đến những năm tháng cuối của cuộc đời, Bác Hồ vẫn dành những tình cảm sâu sắc cho phong trào hợp tác xã; ngày 1-5-1969, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết Lời giới thiệu Điều lệ tóm tắt của hợp tác xã sản xuất nông nghiệp. Trong đó Người căn dặn: “Điều lệ này của hợp tác xã sản xuất nông nghiệp rất quan trọng. Nó nhằm bảo đảm thật sự quyền làm chủ tập thể của các xã viện... Vì vậy, xã viên và cán bộ phải bàn bạc dân chủ để hiểu cho rõ và làm cho đúng...”.