Trong thời gian qua, do dịch Covid-19 đã ảnh hưởng trực tiếp và gây không ít khó khăn cho quá trình phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã (HTX) của đất nước nói chung và tỉnh Vĩnh Phúc nói riêng. Song nhờ được sự quan tâm chỉ đạo sát sao và hỗ trợ kịp thời của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Vĩnh Phúc, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, kinh tế tập thể, HTX đã khắc phục được tình trạng khó khăn và có những chuyển biến khá rõ, giữ vai trò, vị trí quan trọng trong phát triển sản xuất – kinh doanh, đảm bảo đời sống cho đông đảo người dân, tạo sự ổn định chính trị, văn hóa và an ninh, các HTX có bước vươn lên, hướng đa dạng các loại hình dịch vụ nhằm đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu cho thành viên, thị trường.

Hiện nay, toàn tỉnh Vĩnh Phúc có 11 Tổ hợp tác (THT) đang hoạt động trên địa bàn thành phố Phúc Yên và huyện Yên Lạc, 01 Liên hiệp HTX; có 770 HTX với 203.204 thành viên. Trong đó có 301 HTX hoạt động yếu kém, tạm ngừng hoạt động, 469 HTX đang hoạt động, gồm: 226 HTX nông nghiệp, 36 HTX dịch vụ điện, 65 HTX môi trường, 31 Quỹ tín dụng nhân dân, 23 HTX giao thông vận tải, 17 HTX thương mại, 6 HTX xây dựng, 15 HTX tiểu thủ công nghiệp và 50 HTX kinh doanh tổng hợp.

Mặc dù có những khó khăn nhất định, nhưng số lượng HTX hoạt động có hiệu quả được duy trì và từng bước tăng lên, yếu kém được giảm xuống. Một số HTX đã dần thích nghi với cơ chế thị trường, do có sự năng động, sáng tạo trong sản xuất, kinh doanh của đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt của các HTX trong việc điều hành, tổ chức sản xuất theo nhu cầu đã ký kết hợp đồng với các đối tác, tiếp thị quảng bá thương hiệu sản phẩm, phát huy lợi thế của địa phương, thúc đẩy phát triển sản xuất, tạo ra giá trị gia tăng cao hơn. Nhiều HTX cùng với thành viên và người lao động chủ động phát triển sản xuất, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, kinh doanh đem lại hiệu quả kinh tế cao. 

Nhờ tập trung khuyến khích tăng số lượng, quy mô và nâng cao hiệu quả hoạt động, các HTX nông nghiệp của tỉnh đã từng bước nâng cao hiệu quả tổ chức sản xuất trong nông nghiệp, nông thôn, qua đó đã hình thành được các vùng sản xuất nông nghiệp tập trung theo hướng hàng hóa, như các vùng sản xuất lúa hữu cơ, lúa chất lượng cao, vùng sản xuất cây ăn quả, vùng chăn nuôi gà đồi; qua đó góp phần quan trọng đẩy mạnh thực hiện tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp, xóa đói giảm nghèo, nâng cao thu nhập và xây dựng nông thôn mới của địa phương. Điển hình như: HTX dịch vụ nông nghiệp Nhân Lý (Bình Xuyên), HTX dịch vụ sản xuất giống cây trồng Quán Tiên (Vĩnh Yên), HTX OCop Tam Đảo (Tam Đảo)…

Các HTX trong lĩnh vực phi nông nghiệp như quỹ tín dụng nhân dân, giao thông vận tải, thương mại – dịch vụ, xây dựng, tiểu thủ công nghiệp, môi trường, điện… phát triển năng động và tự chủ độc lập trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, tích cực tìm kiếm thị trường, đem lại doanh thu, lợi nhuận ngày càng cao, góp phần xoá đói giảm nghèo cho thành viên và người lao động trong HTX. Điển hình trong lĩnh vực này như: HTX vật liệu xây dựng Tuổi Trẻ, HTX giao thông vận tải Hoàng Việt (Vĩnh Yên), Quỹ tín dụng nhân dân Thanh Lãng (Bình Xuyên)…

Có thể nói, những đóng góp của kinh tế tập thể, HTX so với các thành phần kinh tế khác còn chưa cao, song nó có ý nghĩa xã hội rất lớn lao, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế địa phương, thu hút lao động, tạo việc làm, xóa đói giảm nghèo trong nông nghiệp nông thôn. HTX đã thực sự trở thành bà đỡ cho bà con thành viên, nhân dân trong vùng chuyển dịch cơ cấu kinh tế cây trồng theo hướng hàng hóa. Đặc biệt các quỹ tín dụng nhân dân đáp ứng nhu cầu vốn cho nhân dân, bà con thành viên, nhất là các hộ khó khăn đã có điều kiện đầu tư cho sản xuất, mua giống cây trồng, vật nuôi. HTX là nơi chắp cánh cho kinh tế hộ phát triển hiệu quả, đồng thời đã tạo việc làm thường xuyên cho hàng trăm ngàn lao động tại địa phương.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, kinh tế tập thể, HTX của tỉnh vẫn còn những hạn chế do năng lực hoạt động của các HTX không đồng đều. Nhiều HTX khả năng cạnh tranh thấp, hoạt động yếu kém hoặc ngừng hoạt động; HTX hoạt động thiếu tính bền vững, không ổn định, một số HTX xã thành lập nhưng chưa huy động được vốn của thành viên; chưa trích lập quỹ dự phòng, quỹ đầu tư phát triển đầy đủ theo quy định của Luật HTX. Một số HTX chưa có trụ sở làm việc, chưa mở rộng được các hoạt động, hiệu quả thấp, lợi ích kinh tế mang lại cho các thành viên chưa nhiều; một số nơi thành viên tham gia mang tính hình thức, chưa thu hút sự tham gia đầy đủ và phát huy tinh thần trách nhiệm của thành viên vào hoạt động cũng như công tác kiểm tra, giám sát HTX. Nhiều HTX chưa tiếp cận được các chính sách đã được ban hành do chưa đủ nội lực để tham gia đối ứng. Các THT hoạt động còn nhỏ lẻ, tự phát thường không có hợp đồng hợp tác, thiếu gắn kết và tự giải thể.

Qua theo dõi, đánh giá về lĩnh vực kinh tế tập thể, HTX trên địa bàn tỉnh, các tổ chức Đảng, đoàn thể trong HTX ít được thành lập. Hầu hết các HTX trong lĩnh vực nông nghiệp đều chưa có tổ chức Đảng, công đoàn, thanh niên và phụ nữ riêng, mặc dù có đủ điều kiện. Thực tế cho thấy, ở những HTX có tổ chức Đảng và đoàn thể, vai trò lãnh đạo của các tổ chức này trong HTX đã có những tác động tích cực đến kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh, đến giải quyết đời sống của tập thể, các hộ gia đình, xã viên và người lao động trong HTX.

Để kinh tế tập thể, HTX của tỉnh ổn định và và có bước phát triển vững chắc trong thời gian tới. Quán triệt các chỉ thị, Nghị quyết của Đảng, với nhận thức sâu sắc vị trí, vai trò quan trọng của kinh tế tập thể, HTX chúng ta cần thực hiện tốt một số giải pháp trọng tâm để đẩy mạnh phát triển kinh tế tập thể, HTX của tỉnh đó là:

Các cấp uỷ, các tổ chức Đảng cần tăng cường tuyên truyền, phổ biến, quán triệt, nâng cao nhận thức Luật HTX, Nghị quyết XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII, Nghị quyết số 13-NQ/TW của BCH Trung ương về kinh tế tập thể đến các cấp, các ngành, các tổ chức kinh tế và đông đảo tầng lớp nhân dân các dân tộc trong tỉnh, nhất là các cơ quan, đơn vị, cán bộ, đảng viên có trách nhiệm trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức triển khai các chủ trương, chính sách về phát triển kinh tế tập thể, HTX, các thành viên và người lao động trong các HTX, Liên hiệp HTX, tổ hợp tác.

Kiện toàn, nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống bộ máy quản lý nhà nước về kinh tế tập thể, HTX từ cấp tỉnh đến cấp huyện và cơ sở; nâng cao vai trò, trách nhiệm của Ban chỉ đạo đổi mới, phát triển kinh tế tập thể cấp tỉnh; chú trọng đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn của cán bộ phụ trách lĩnh vực quản lý nhà nước về kinh tế tập thể.

Triển khai thực hiện có hiệu quả Đề án lựa chọn, hoàn thiện, nhân rộng mô hình HTX kiểu mới hiệu quả tại tỉnh Vĩnh Phúc đã được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 3438/QĐ-UBND ngày 16/12/2021 và Đề án phát triển kinh tế tập thể, HTX trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2021 – 2025 đã được UBND tỉnh ban hành theo Quyết định số 344/QĐ-UBND ngày 17/02/2002 của UBND tỉnh Vĩnh Phúc.

Nâng cao hơn nữa chất lượng hoạt động của Liên minh HTX tỉnh để làm tốt công tác tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền về phát triển kinh tế tập thể; thực hiện tốt chức năng là cơ quan tư vấn, hỗ trợ và bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho các HTX. Tập trung tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện thuận lợi thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể ở ngay trong từng ngành, từng lĩnh vực, từng địa phương và cơ sở.

Tích cực xây dựng mô hình mới, tuyên truyền, nêu gương, nhân rộng những HTX điển hình tiên tiến. Đẩy mạnh hơn nữa vai trò của Mặt trận tổ quốc và các đoàn thể nhân dân trong việc tuyên truyền vận động hội viên, thành viên tự nguyện tham gia các HTX, các tổ hợp tác hoạt động có hiệu qủa, góp phần thúc đẩy kinh tế tập thể ở địa phương phát triển trong tình hình mới. Gắn việc xây dựng HTX với các phong trào thi đua một cách thiết thực, cụ thể để tạo động lực phát triển; động viên kịp thời những đơn vị có phong trào mạnh, những điển hình tiên tiến; tổ chức các đợt thi đua có ý nghĩa thiết thực, làm cho phong trào sôi động, đạt mục tiêu đề ra, có tác động tích cực với việc xây dựng HTX và các điển hình tiên tiến.

Tiếp tục đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý HTX. Đổi mới một bước trong công tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực cho các HTX. Tăng cường công tác cung cấp thông tin về chính sách mới, thị trường, khoa học công nghệ… cho các HTX sản xuất - kinh doanh mạnh trên địa bàn tỉnh.

Các sở, ngành liên quan, các địa phương rà soát, đánh giá đúng thực chất, toàn diện hoạt động sản xuất kinh doanh của tất cả các loại hình, lĩnh vực của khu vực KTTT, HTX từ đó có kế hoạch giải thể dứt điểm các HTX yếu kém, hoạt động hình thức hoặc không hoạt động. Phát triển các mô hình chuỗi liên kết gắn sản xuất với chế biến và tiêu thụ nông sản thông qua các hợp đồng kinh tế. Thực hiện quy hoạch các vùng chuyên canh về trồng trọt, chăn nuôi gia súc, gia cầm, nuôi trồng thủy sản, quy hoạch vùng an toàn dịch bệnh từ đó tạo ra nguồn hàng nông sản lớn, đảm bảo chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm.

 Hàng năm, các cơ quan liên quan phối hợp các HTX xây dựng các chương trình xúc tiến thương mại trong tỉnh, ngoài tỉnh và ngoài nước nhằm giới thiệu sản phẩm cho khu vực KTTT, HTX. Gắn các chương trình, dự án phát triển KTTT, HTX với các chương trình khuyến công, đổi mới khoa học công nghệ của tỉnh và của Trung ương. Vận động, khuyến khích các HTX mới thành lập xây dựng mô hình HTX của thanh niên, HTX cựu chiến binh, HTX chợ đầu mối... phổ biến các mô hình mới, điển hình tiên tiến, hiệu quả cao để phát triển, nhân rộng.

Với các giải pháp phát triển, phát huy những tiềm năng thế mạnh vốn có của khu vực kinh tế tập thể, HTX, hy vọng kinh tế tập thể, HTX Vĩnh Phúc sẽ có những sức bật mới, khẳng định vị trí, vai trò của mình trong sự nghiệp phát triển kinh tế – xã hội ở địa phương./.

Lỗ Văn Trung - Phó chủ tịch Liên minh HTX tỉnh